powrót

Roald Amundsen. Pierwszy człowiek na Biegunie Południowym

Roald Amundsen. Pierwszy człowiek na Biegunie Południowym
Roald Amundsen. Fot. Wikipedia
podpis źródła zdjęcia

To właśnie 14 grudnia 1911 roku człowiek po raz pierwszy postawił swą stopę na Biegunie Południowym. Był nim Roald Amundsen.

Roald Amundsen urodził się 16 lipca 1872 w Borge w Norwegii. W młodości studiował medycynę, ale od zawsze interesował się wyprawami polarnymi. W wieku 25 lat wziął udział jako sternik w belgijskiej ekspedycji, która jako pierwsza spędziła zimę w rejonie Antarktydy. Po powrocie z wyprawy belgijskiej Amundsen uznał, że zebrał wystarczająco dużo doświadczenia, aby rozpocząć przygotowania do własnej wyprawy. Jednak ekspedycja na biegun północny zakończyła się fiaskiem. Amundsen, wobec tego, zmienił plany i rozpoczął przygotowania do wyprawy na biegun południowy.

Siła Antarktydy

Wyprawa na Antarktydę rozpoczęła się 7 czerwca 1910 roku. Załoga dowiedziała się o prawdziwym celu podróży na Maderze, ostatnim przystanku przed Antarktydą. W tym samym czasie biegun południowy zamierzała zdobyć Brytyjska Ekspedycja Antarktyczna pod dowództwem Roberta F. Scotta. Amundsen poinformował Scotta o swoich planach telegramem, a wiadomość nie została dobrze przyjęta przez Brytyjczyków. Amundsen był mocno krytykowany za przystąpienie do wyścigu ze Scottem, jednak stopniowo przyznano, że nie może być obwiniany za próbę dotarcia na biegun inną drogą i przy użyciu innych metod.
Szlak Amundsena i Scotta na Antarktydzie. Fot. IGF PAN
Szlak Amundsena i Scotta na Antarktydzie. Fot. IGF PAN

Antarktyda i Arktyka za cenę życia

Wyprawa Amundsena okazała się być bardzo dobrze zaplanowana. Wybór Zatoki Wielorybiej na bazę do zimowania dał Amundsenowi dobry punkt startowy, ponieważ do bieguna było o 100 km bliżej niż z obozu Scotta. Wyprawa złożona z doświadczonych polarników oraz wykorzystanie psich zaprzęgów i nart do przemieszczania się przyczyniło się do sukcesu– biegun południowy został zdobyty 14 grudnia 1911 roku przez Amundsena i jego towarzyszy Olava Bjaalanda, Helmera Hanssena, Sverre Hassela i Oscara Wistinga. Polarnicy umieścili w lodzie norweską flagę i nadali Płaskowyżowi Polarnemu nazwę „Płaskowyżu Króla Haakona VII”.
Zdobycie bieguna. Fot. IGF PAN
Zdobycie bieguna. Fot. IGF PAN
Wyprawa Amundsena pozostała na biegunie przez cztery dni, po czym wróciła do bazy po 99 dniach nieobecności i przebytych około 3000 km. Ekspedycja Scotta dotarła na biegun 17 stycznia 1912 roku, lecz nigdy nie wróciła (Scott i jego czterej towarzysze zginęli w drodze powrotnej). Sam Amundsen zaginął bez wieści podczas przelotu samolotem z Norwegii na Spitsbergen. Wyruszył 18 czerwca 1928 z Bergen, spiesząc na pomoc innej ekspedycji, której sterowiec Italia uległ katastrofie w drodze powrotnej znad bieguna północnego. Druga grupa ratunkowa odnalazła sterowiec i członka wyprawy, natomiast Amundsen i jego współtowarzysze nigdy nie powrócili.
Ekspedycja Amundsena na biegunie południowym. Fot Getty Images
Ekspedycja Amundsena na biegunie południowym. Fot Getty Images

Spuścizna Amundsena

Podróże Amundsena miały olbrzymi wpływ na postęp badań w Arktyce i Antarktyce oraz na rozwój rozmaitych technik poruszania się w krainach polarnych. O swoich wyprawach napisał kilka dzieł, tłumaczonych na wiele języków, m.in. Nordvestpassagen (1907), Zdobycie bieguna południowego (1912, wydanie polskie 1957), Nordostpassagen (1921), Lot do bieguna północnego (1926, wspólnie z Ellsworthem, wydanie polskie ok. 1926), Moje życie polarnika (1927, wydanie polskie 1993), Scientific Results of the Norwegian Artic Expedition in the Gjöa (1928). W 1913 roku Amundsen został nagrodzony Specjalnym Złotym Medalem amerykańskiego National Geographic Society. Jego imieniem nazwano basen oceaniczny w części Oceanu Arktycznego, morze szelfowe u wybrzeży Antarkydy Zachodniej, lodowiec na Antarktydzie, zatokę na Morzu Beauforta oraz stację naukowo-badawczą na biegunie południowym wspólnie z Robertem Scottem.
źródło: Wikipedia. PWN
Więcej na ten temat